Stopa procentowa – co to jest i jak wpływa na ratę kredytu?

Masz kredyt za mieszkanie i płacisz ratę. Ale czy naprawdę wiesz co się na nią składa? Jej wartość nie jest oczywiście dziełem przypadku, a wynika m.in. z oprocentowania, na które składają się marża banku i wskaźnik WIBOR. Wartość tego ostatniego zależy od stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Czym jest stopa procentowa i jak wpływa na ratę kredytu? Wyjaśniamy!

Stopa procentowa: co to i skąd się bierze?

Stopy procentowe są narzędziem polityki pieniężnej prowadzonej przez Narodowy Bank Polski. To wskaźnik finansowy, który określa cenę pieniądza w gospodarce, a dokładnie to, ile masz zapłacić za korzystanie z cudzego kapitału. Stopy procentowe wpływają bezpośrednio nie tylko na oprocentowanie kredytów, ale również lokat i obligacji skarbowych. Im są wyższe, tym więcej kosztuje cię korzystanie z kapitału. 

Szczególnie głośno na ich temat zrobiło się w latach 2021-2023, w okresie wysokiej inflacji. W ramach walki z nią doszło kilkanaście razy do podwyższenia stóp. W efekcie raty kredytów wzrosły nawet dwukrotnie. Właśnie dlatego stopy procentowe mają ogromne znaczenie, a ekspert finansowy powinien pomóc ci lepiej zrozumieć ich rolę i wyjaśnić, jak chronić się przed niespodziewanymi podwyżkami rat miesięcznych. 

Kto odpowiada za ustalenie wysokości stóp procentowych?

Odpowiedzialność ponosi organ Narodowego Banku Polskiego, którym jest Rada Polityki Pieniężnej (RPP). RPP składa się z:

• przewodniczącego – jest nim prezes NBP,
• 3 członków powołanych przez Prezydenta,
• 3 członków powołanych przez Sejm,
• 3 członków powołanych przez Senat.

Członkowie odbywają sześcioletnią kadencję i mogą pełnić tę funkcję tylko raz. Decyzje dotyczące zmian wysokości stóp procentowych podejmowane są na podstawie takich czynników jak: poziom inflacji, sytuacja na rynku pracy czy tempo wzrostu gospodarczego. 

Jakie są rodzaje stóp procentowych i co oznaczają?

Za ustalenie wysokości stóp procentowych odpowiada wspomniana Rada Polityki Pieniężnej. Do najważniejszych rodzajów stop należą:

• Stopa referencyjna. To stopa procentowa szczególnie istotna dla kredytobiorców. To procent, po którym instytucje udzielają sobie pożyczek na rynku międzybankowym. Wskazuje na koszt zobowiązania udzielonego przez jeden bank innemu bankowi. Zmiana tej stopy wpływa na wskaźnik WIBOR, który jest jednym ze składników oprocentowania zdecydowanej większości kredytów hipotecznych. 
• Stopa lombardowa – maksymalne oprocentowanie pożyczek udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. 
• Stopa depozytowa – określa oprocentowanie depozytów jednodniowych składanych przez banki komercyjne na rachunkach NBP. Z tą różnicą, że tutaj mamy tutaj do czynienia z dolnym limitem. 
• Stopa redyskontowa weksli – czyli cena, po której NBP skupuje weksle od banków komercyjnych. 
• Stopa dyskontowa weksli – tyle bank centralny płaci bankowi komercyjnemu za pożyczkę udzieloną pod zastaw weksli własnych. Te weksle są zabezpieczeniem kredytów. 

Tak, wiemy, to skomplikowane. Jednak jako kredytobiorcę powinno cię głównie interesować to, że jeśli masz kredyt ze zmiennym oprocentowaniem, podwyżka lub obniżka stóp przełoży się na zmianę wysokości twojej raty.

Ile wynoszą stopy procentowe?

Decyzje dotyczące wysokości stóp procentowych podejmowane są podczas posiedzeń RPP, które odbywają się raz w miesiącu. 2-3 września 2025 roku podjęto decyzję o obniżce stóp o 0,25 punktu procentowego. Poniższa tabela pokazuje, ile obecnie wynoszą stopy procentowe w Polsce (stan na 30.09.2025) [1]: 

Stopa procentowa	Wartość	Od kiedy obowiązuje?
Stopa referencyjna	4,75%	04.09.2025
Stopa lombardowa	5,25%	04.09.2025
Stopa depozytowa	4,25%	04.09.2025
Stopa redyskontowa weksli	4,80%	04.09.2025
Stopa dyskontowa weksli	4,85%	04.09.2025

Jak stopy procentowe wpływają na koszt kredytów?

Jeśli masz kredyt ze zmiennym oprocentowaniem, to informacja o podwyżce lub obniżce stóp jest dla ciebie kluczowa. Spadek oznacza, że będziesz płacić niższe raty, a podwyżka spowoduje, że wysokość oprocentowania wzrośnie i przełoży się na wyższe koszty zobowiązania. 

Spłacasz kredyt z oprocentowaniem stałym? Wtedy podwyższenie i obniżenie stóp procentowych nie ma żadnego wpływu na wysokość twojej raty. Pamiętaj jednak, że takie oprocentowanie kredytu hipotecznego obowiązuje, w zależności od banku, przez okres od 5 do 10 lat. 

Zastanawiasz się, co wybrać: oprocentowanie stałe czy zmienne? Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Jeśli spodziewane są obniżki stóp, warto mieć kredyt ze zmiennym oprocentowaniem. Gdy ma dojść do podwyżek, lepsze są stałe. Jednak kredyt hipoteczny możesz zaciągnąć nawet na 35 lat, a w tak długim czasie nie da się przewidzieć, jak będą się zmieniać stopy procentowe. Na szczęście nie podejmujesz decyzji raz na zawsze. Po czasie możesz przejść z oprocentowania stałego na zmienne. Czasem jest to dobry sposób na to, jak obniżyć ratę kredytu hipotecznego.

Po jakim czasie od wzrostu lub spadku stóp procentowych zmieni się rata kredytu?

To chwilę potrwa. Nie jest tak, że jednego dnia RPP podwyższa stopy, a już następnego raty kredytów i pożyczek będą wyższe. Zmiana przekłada się na WIBOR. Banki wykorzystują do wyliczania oprocentowania wskaźniki WIBOR 3M i WIBOR 6M. W pierwszym przypadku odczujesz zmianę po 3 miesiącach, a w drugim – dopiero po 6 miesiącach. 

Możliwe, że twój kredyt opiera się na wskaźniku WIRON – od grudnia 2024 roku żaden bank w Polsce nie udziela zobowiązań bazujących na nim. Zmiana stóp procentowych również wpływa na ten wskaźnik, ale nie odczujesz jej tak szybko jak w przypadku WIBOR-u. Dlaczego? Otóż np. WIBOR 3M bazuje na cenie pieniądza na rynku międzybankowym, której banki spodziewają się za 3 miesiące, licząc od danego dnia. WIRON jest wyliczany jako średnia stawka z ostatnich trzech miesięcy, czyli bazuje nie na przewidywaniach, tylko danych. 

Pamiętaj, że zmiana stóp przekłada się na RRSO kredytu, które pokazuje, ile w procentach wynosi koszt zobowiązania rocznie w stosunku do całej jego kwoty. 

Zmiany stóp procentowych mają również wpływ na oprocentowanie środków na kontach oszczędnościowych i lokatach. Obniżka stóp przekłada się na jego zmniejszenie, a podwyżka – zwiększenie. Nie oznacza to jednak, że jeśli masz lokatę na pół roku, to nagle zmieni się jej oprocentowanie. Obowiązuje do końca umowy. 

Stopa procentowa: kiedy RPP podwyższa lub obniża stopy procentowe?

Duży wpływ na decyzje RPP ma wysokość inflacji. Rada dąży do tego, aby wskaźnik ten wynosił około 2,5%. Jeśli inflacja jest wysoka, RPP podwyższa stopy, aby zahamować wzrost cen. To powoduje podwyższenie oprocentowania kredytów i lokat, co skłania do oszczędzania zamiast inwestowania. 

Ważne jest również tempo wzrostu gospodarczego. W okresach silnego wzrostu gospodarczego RPP może podwyższać stopy, aby nie dopuścić do “przegrzania się” koniunktury. Chodzi o uniknięcie nadmiernego wzrostu inflacji, wynikającego z rosnącego popytu na dobra i usługi. 

Wpływ na decyzje RPP mają również: dynamika wynagrodzeń, bezrobocie, wysokość deficytu i długu publicznego, sytuacja na międzynarodowym rynku finansowym, wydarzenia geopolityczne i decyzje innych banków centralnych. 

Stopa procentowa: co to – FAQ

O co chodzi ze stopami procentowymi?

Stopy są dla Narodowego Banku Polskiego narzędziem polityki pieniężnej. Określają, ile kosztuje korzystanie z cudzego kapitału. Mogą wyznaczać maksymalne lub minimalne oprocentowanie. 

Co oznacza obniżka stóp procentowych?

Obniżka stóp procentowych powoduje, że mniej opłacalne staje się trzymanie oszczędności na lokatach i kontach oszczędnościowych, co skłania do inwestowania. Kredyty są wtedy tańsze, co również zachęca do inwestycji. Jeśli jesteś kredytobiorcą, obniżka stóp przełoży się w ciągu kilku miesięcy na obniżkę raty. 

Po co obniża się stopy procentowe?

Obniżenie stóp procentowych przez RPP ma na celu ożywienie gospodarki poprzez zmniejszenie kosztów kredytu, co ma zwiększyć konsumpcję i inwestowanie. Trzymanie pieniędzy na lokatach i kontach oszczędnościowych robi się wtedy mniej opłacalne, więc wielu z nas szuka innych sposobów na ich wykorzystanie. Do zakupów zachęcają też tańsze w tym okresie kredyty. 

Dlaczego w Polsce utrzymują się wysokie stopy procentowe?

W latach 2021-2023 w Polsce utrzymywała się wysoka inflacja. Dlatego RPP regularnie podnosiła stopy. W 2025 roku inflacja jest niższa, przez co dochodzi do kolejnych obniżek. Jeśli sytuacja się utrzyma, dojdzie do kolejnych.

Źródła:

1. https://nbp.pl/polityka-pieniezna/decyzje-rpp/podstawowe-stopy-procentowe-nbp/